راهیابی به‎ بطن اندیشه‎های نویسنده، کشف مسامحه‌های لفظی و معنایی و توجه بیش از حد به ساختار و قالب متن را نمی‎توان تنها زمینه‎های تحلیل به حساب آورد. با یک رویه ثابت و از پیش‎ تعیین‌شده نیز نمی‎توان رمان‌ها را مورد نقادی قرار داد. بسیاری‎ از منتقدان جهان با پیروی از یک نظرگاه خاص (که به آن تعصب‎ دارند) به مصافِ رمان می‎روند. با پیدایی مکاتب نو ادبی چون‎ پراگ، ژنیو، فرانکفورت، شیکاگو، نیترا و همچنین گونه‎های‎ مختلف نقد چون ساختارگرایی، پساساختارگرایی، نشانه‎شناسی، مدرنیته و پسامدرنیته و هرمونتیک (تأویل)، نقد ادبی در سدۀ بیستم به اوج خود رسیده است.
منتقد باید با توجه‎ به نوع، مضمون و قالب اصلی هر رمان آمیزهای از سبک‌ها و شیوه‎های تحلیل را به کار گیرد. اکنون دیگر نقد ادبی شناسۀ هر اثر محسوب نمی‎شود و خود نوعی بازآفرینی مجدد به‎ شمار می‎رود. حتی مشاهده شده که‎ نقد ادبی نه‌تنها هم‌شأن خود اثر بلکه حتی- در برخی اوقات- فراتر از آن پنداشته شده است. بسیاری از نظریه‎پردازان ادبی و فلسفی‎ چون میخاییل باختین، رولان بارت، ژاک دریدا و میشل فوکو پیش از آنکه در رشته‎های تخصصی خود مطرح گردند، نویسند‌گانی برجسته به حساب می‎آیند. ناقد باید در مباحث‎ علوم انسانی همچون ادبیات، فلسفه، علوم اجتماعی، تاریخ، روان‌شناسی و مانند اینها صاحب فکر و نظر باشد زیرا با اطلاع از این علوم قادر خواهد بود که دریافت‌های نهان‌گرایانه خود را بهتر از گذشته آشکار سازد. شیوه بیان، احضار کلمات مناسب و آشنایی با ساختارهای نحوی زبان همچون ابزاری برای بیان نظام‎ فکری، می‎تواند در شرح آگاهی و شناخت حقیقت مفید باشد.